Quyền Tác Giả: Toàn Tập Về Luật Bản Quyền và Cách Đăng Ký Bảo Hộ tại Việt Nam

Trong thời đại phát triển kỹ thuật số ngày nay, việc bảo vệ quyền lợi cho những người sáng tạo nội dung là vô cùng quan trọng. Một trong những quyền lợi cơ bản của sáng tạo nội dung đó chính là quyền tác giả. Vậy thế nào là quyền tác giả? Quyền tác giả bao gồm những quyền gì? Quyền tác giả phát sinh khi nào? Hãy cùng đọc và tìm hiểu các khái niệm chi tiết trong bài viết này.

Quyền Tác Giả Là Gì? (Định Nghĩa Copyright theo Luật Sở hữu trí tuệ)

Quyền tác giả là quyền pháp lý độc quyền của tác giả đối với tác phẩm sáng tạo của mình. Theo quy định của pháp luật, quyền tác giả bảo vệ các tác phẩm nghệ thuật, văn học, khoa học, âm nhạc, phần mềm máy tính và các sản phẩm sáng tạo khác không bị sao chép, sử dụng mà không có sự cho phép của tác giả. Thông qua đó, các tác giả có thể duy trì kiểm soát và thu về lợi ích từ các tác phẩm mình tạo ra.

Quyền tác giả giúp các tác giả duy trì kiểm soát và thu về lợi ích từ các tác phẩm

Quyền tác giả bao gồm những quyền gì?

Quyền tác giả bao gồm 2 loại quyền chính:

Quyền nhân thân: 

• Quyền đặt tên cho tác phẩm 
• Quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác, đơn vị khác công bố
• Quyền bảo vệ tính nguyên vẹn của tác phẩm, không bị bóp méo, làm sai lệch

Quyền tài sản:

• Quyền nhân bản tác phẩm
• Quyền sáng tạo ra các tác phẩm phái sinh
• Quyền công bố, diễn tác phẩm trước công chúng
• Quyền phân phối, chuyển giao tác phẩm, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao của tác phẩm

Quyền tác giả bảo vệ quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả

Tại Sao Việc Đăng Ký Quyền Tác Giả Lại Quan Trọng?

Trong thời đại bùng nổ thông tin và nội dung số, quyền tác giả không chỉ là yếu tố pháp lý mà còn là tấm “lá chắn” bảo vệ tài sản trí tuệ của cá nhân và tổ chức. Việc đăng ký quyền tác giả giúp xác lập quyền sở hữu hợp pháp đối với tác phẩm, từ đó ngăn chặn hành vi sao chép, sử dụng trái phép và tạo cơ sở vững chắc để xử lý khi xảy ra tranh chấp. Bên cạnh đó, đăng ký bản quyền còn nâng cao giá trị thương mại của tác phẩm, giúp tác giả dễ dàng khai thác, chuyển nhượng hoặc cấp phép sử dụng một cách minh bạch và có lợi. Đây là bước đi không thể thiếu nếu bạn muốn bảo vệ thành quả sáng tạo trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Các loại tác phẩm được quyền tác giả bảo hộ

Theo Điều 14, Luật Sở hữu Trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019), các loại tác phẩm được quyền tác giả bảo hộ bao gồm:

Tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học được bảo hộ:

• Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa và các tác phẩm sáng tạo khác thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc chữ ký
• Bài giảng, phát biểu, nói trước công chúng
• Ấn phẩm báo chí, tạp chí
• Tác phẩm sáng tác âm nhạc, tác phẩm âm nhạc
• Tác phẩm phim, điện ảnh, có tạo hình nhân vật
• Tác phẩm nhiếp ảnh, kiến trúc, phác thảo công trình,...

Bảo hộ quyền tác giả trong các tác phẩm sáng tạo

Tác phẩm phái sinh được quy định tại mục trên

Các tác phẩm phái sinh được bảo hộ quy định tại mục trên nếu không gây tổn hại đến quyền lợi của tác giả có thể được bảo hộ quyền tác giả. Ngoài ra, các tác phẩm được bảo hộ cần do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng trí tuệ cá nhân mà không sao chép từ bất kỳ nguồn sáng tạo nào khác.

Đối Tượng Được Bảo Hộ Quyền Tác Giả Tại Việt Nam

Quyền tác giả bảo hộ đối tượng

Quy định bảo hộ

Tổ chức, cá nhân có tác phẩm được quyền bảo hộ là người trực tiếp sáng tạo ra sản phẩm hoặc các đối tượng cụ thể sau:  Tác giả của tác phẩm sáng tạo Các đồng tác giả  Tổ chức, cá nhân giao nhiệm vụ và ký kết hợp đồng với tác giả Người thừa kế hoặc được chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm sáng tạo Nhà nước

Các tổ chức, cá nhân Việt Nam Các tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm sáng tạo chưa công bố ở nước nào, Việt Nam là quốc gia đầu tiên được công bố, hoặc được công bố đồng thời tại Việt Nam trong 30 ngày, kể từ khi tác phẩm đó được công bố lần đầu tiên tại quốc gia khác Tổ chức, cá nhân nước ngoài được bảo hộ quyền tác giả theo điều ước quốc tế về quyền mà Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam là thành viên trong đó.

Thời Hạn Bảo Hộ Quyền Tác Giả Theo Quy Định Mới Nhất

Theo Điều 27 Luật Sở hữu Trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019), thời hạn bảo hộ quyền tác giả được quy định như sau:

• Quyền nhân thân được quy định tại khoản 1, 2, 4 Điều 19 Luật Sở hữu Trí tuệ 2005 được Nhà nước bảo hộ vô thời hạn
• Quyền nhân thân quy định tại khoản 3 Điều 19 và quyền tài sản được quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu Trí tuệ có thời hạn bảo hộ như sau: 

• Các tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng hoặc các tác phẩm nghệ thuật khuyết danh có thời hạn bảo hộ quyền tác giả bảy mươi lăm năm kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu tiên trước công chúng.
• Trong trường hợp các tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật chưa công bố trong khoảng hai mươi lăm năm, kể từ khi tác phẩm được sáng tạo sẽ có thời hạn bảo hộ một trăm năm.
• Các tác phẩm sáng tạo khuyết danh (không bao gồm tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng) có thời hạn bảo hộ suốt đời đối với các tác giả và năm mươi năm tiếp theo nếu tác giả qua đời; trường hợp tác phẩm có đồng tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ năm mươi sau năm tác giả cuối cùng mất.

Hồ sơ đăng ký quyền tác giả

Khi đăng ký bảo hộ quyền tác giả, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ sẽ giúp quá trình đăng ký trở nên dễ dàng và nhanh chóng. Dưới đây là tổng hợp hồ sơ các tác giả cần chuẩn bị khi đăng ký quyền tác giả: 

• Chuẩn bị 01 tờ khai đăng ký quyền tác giả
• 02 bản sao của tác phẩm đăng ký quyền tác giả, trong đó bao gồm:

• 01 bản do Cục Bản quyền tác giả Văn học - Nghệ thuật lưu trữ
• 01 bản do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả sau khi được cấp giấy chứng nhận giữ lại

Lưu ý: Đối với tác phẩm nghệ thuật (tranh, tượng, tượng đài,..),kiến trúc, công trình xây dựng có thể thay thế bản sao tác phẩm bằng ảnh chụp không gian ba chiều và đăng ký quyền tác giả. 

• Giấy ủy quyền: Đối với những cá nhân, tổ chức được tác giả, chủ sở hữu ủy quyền tác giả đối với các tác phẩm sáng tạo, các cá nhân, tổ chức này cần nộp lại giấy ủy quyền làm bằng chứng.
• Tài liệu minh chứng quyền nộp đơn
• Văn bản có sự xác nhận đồng ý của các tác giả nếu quyền tác giả thuộc diện đồng tác giả; trường hợp đồng sở hữu thì cần có sự xác nhận đồng ý của các chủ sở hữu.

Đăng ký quyền tác giả bảo vệ quyền lợi của tác giả

Chi phí đăng ký quyền tác giả

Khi đăng ký quyền tác giả, ngoài chuẩn bị những hồ sơ đầy đủ bên trên, các tác giả cần đóng một khoản phí dịch vụ đăng ký để cấp giấy chứng nhận do Cục Bản quyền tác giả. Dựa theo tính chất khác nhau của các loại hình tác phẩm, chi phí đăng ký bản quyền của các tác phẩm sẽ khác nhau. Dưới đây là tổng hợp chi phí đăng ký quyền tác giả cho từng loại hình tác phẩm:

• Đối với các tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình, các tác phẩm chữ viết khác, bài giảng, diễn thuyết, báo chí, âm nhạc và nhiếp ảnh, mức chi phí đăng ký quyền tác giả là 100.000 VND.
• Các tác phẩm kiến trúc, bản họa đồ, sơ đồ, bản vẽ công trình và các công trình sẽ có mức chi phí đăng ký quyền tác giả là 300.000 VND.
• Đối với tác phẩm mỹ thuật và mỹ thuật ứng dụng, mức chi phí đăng ký quyền tác giả là 400.000 VND
• Các tác phẩm điện ảnh, sân khấu được định hình trên băng đĩa có mức chi phí đăng ký quyền tác giả là 500.000 VND
• Đối với các tác phẩm mang tính phức tạp cao như chương trình máy tính, bộ sưu tập dữ liệu hoặc các chương trình chạy trên máy tính, chi phí đăng ký quyền tác giả là 600.000 VND. 

Quy định pháp luật và xử phạt vi phạm quyền tác giả

Để bảo vệ tính minh bạch và phát triển bền vững ngành công nghiệp sáng tạo, việc nắm bắt, hiểu rõ và thường xuyên cập nhật về các quy định pháp luật là vô cùng quan trọng đối với các tác giả để tránh vi phạm quyền tác giả. 

Hành vi vi phạm quyền tác giả

Theo Điều 28 Luật Sở hữu Trí tuệ 2005 (sửa đổi 2022) đã liệt kê các hành vi được coi là xâm phạm quyền tác giả, bao gồm:

• Xâm phạm quyền nhân thân
• Xâm phạm quyền tài sản
• Bỏ qua hoặc không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ liên quan đến quyền tác giả
• Có hành vi xâm phạm bản quyền bằng cách vô hiệu hóa các biện pháp kỹ thuật bảo vệ tác phẩm
• Sản xuất, phân phối các thiết bị, phần mềm vi phạm bản quyền, hoặc cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho hành vi này
• Xâm phạm thông tin quản lý quyền nhằm hỗ trợ cho hành vi vi phạm bản quyền
• Phân phối trái phép các bản sao tác phẩm đã bị xâm phạm thông tin quản lý quyền
• Không tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý dành cho doanh nghiệp khi cung cấp dịch vụ trung gian.

Xâm phạm quyền tác giả sẽ bị xử phạt hành chính hoặc hình sự

Để hiểu thêm về quyền tác giả, bạn có thể tìm hiểu thêm về sự giống và khác nhau giữa quyền tác giả và quyền sở hữu trí tuệ cũng như các quyền khác liên quan đến tránh vi phạm các quy định trong quá trình sử dụng.

Xử lý vi phạm quyền tác giả

Dựa trên tính chất vi phạm của các hành vi xâm phạm bản quyền tác giả, các hình thức xử phạt hành chính và xử phạt hình sự được nêu rõ theo quy định của Nhà nước như dưới đây:

Xử phạt vi phạm hành chính

Theo căn cứ Nghị định 131/2013/NĐ-CP, sửa bởi Nghị định 28/2017/NĐ-CP, người có hành vi vi phạm quyền tác giả với các tính chất dưới đây sẽ chịu trách nhiệm xử phạt hành chính:

Hành vi vi phạm	Mức phạt
Hành vi vận chuyển các sản phẩm sáng tạo mà chưa có sự đồng thuận từ chủ sở hữu bản quyền	03 - 05 triệu đồng + thu giữ tang vật vi phạm
Tàng trữ, lưu giữ các sản phẩm sáng tạo khi chưa có sự đồng thuận từ chủ sở hữu bản quyền	05 - 10 triệu đồng + thu giữ tang vật vi phạm
Sử dụng tác phẩm nhưng không ghi rõ nguồn gốc, tên thật, bút danh tác giả hoặc nêu sai tên thật, bút danh,..trên bản sao của các tác phẩm.	02 - 03 triệu đồng + buộc phải công khai cải chính thông tin sai lệch trên các phương tiện truyền thông đại chúng, sửa lại đúng tên tác giả
Tự ý sửa chữa, cắt xén, thay đổi bản gốc tác phẩm gây tổn hại đến danh dự, uy tín và quyền lợi của tác giả	03 - 05 triệu đồng + buộc phải công khai cải chính thông tin sai lệch trên các phương tiện truyền thông đại chúng + xóa bỏ bản sao tác phẩm
Làm sai lệch, xuyên tạc tác phẩm gốc gây tổn hại danh dự và quyền lợi tác giả	05 - 10 triệu đồng + buộc phải công khai cải chính thông tin sai lệch trên các phương tiện truyền thông đại chúng + xóa bỏ bản sao tác phẩm
Công bố tác phẩm trước công chúng mà chưa có sự đồng thuận của chủ sở hữu quyền tác giả	05 - 10 triệu + buộc công khai cải chính thông tin trên các phương tiện truyền thông đại chúng
Sáng tạo tác phẩm phái sinh mà chưa có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả	05 - 10 triệu đồng + buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm
Biểu diễn công khai tác phẩm trước công chúng mà không được phép của của chủ sở hữu tác phẩm	05 - 10 triệu đồng
Tham gia biểu diễn tác phẩm trên các chương trình ghi âm, ghi hình hoặc được phát trên bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào mà chưa có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả	10 - 15 triệu đồng + buộc dỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình vi phạm
Kinh doanh dưới hình thức cho thuê bản gốc, bản sao tác phẩm điện ảnh hoặc chương trình máy tính mà không được phép từ chủ sở hữu quyền tác giả	05 - 10 triệu đồng
Phân phối, kinh doanh tác phẩm mà không được phép từ chủ sở hữu quyền tác giả	10 - 30 triệu đồng + xóa bỏ bản sao của tác phẩm
Nhập khẩu trái phép bản gốc hoặc bản sao tác phẩm	200 - 250 triệu đồng + buộc người vi phạm phải chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa vi phạm trở lại nước xuất xứ
Công bố, truyền đạt, biểu diễn tác phẩm trước công chúng trên phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng điện tử,...mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả	10 - 30 triệu đồng + buộc dỡ bỏ bản sao vi phạm
Tạo bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả	15 - 35 triệu đồng + buộc dỡ bỏ bản sao vi phạm

Xử phạt hình sự

Theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017, các hành vi vi phạm bao gồm sao chép và phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao ghi âm, bản sao ghi hình theo liệt kê dưới đây thì các cá nhân có thể bị xử phạt hình sự:

Đối tượng xử phạt

Cá nhân vi phạm: 

• Có quy mô thương mại hoặc thu lợi từ bất kỳ hành vi kinh doanh bất chính từ 50 đến dưới 300 triệu đồng
• Gây thiệt hại cho quyền tác giả với giá trị từ 100 triệu đồng
• Các sản phẩm, tác phẩm vi phạm trị giá từ 100 triệu đồng

Tổ chức vi phạm:

• Có quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ bất kỳ hành vi kinh doanh nào từ 200 triệu đồng
• Gây thiệt hại quyền tác giả với giá trị từ 300 triệu đồng
• Các sản phẩm, tác phẩm vi phạm trị giá từ 300 triệu đồng
• Lợi dụng hành vi vi phạm để thu lợi từ 100 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng, hoặc gây thiệt hại cho chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng, hoặc có hàng hóa vi phạm trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng, nhưng đã từng bị xử phạt hành chính hoặc kết án về tội này và chưa xóa án tích, lại tiếp tục tái phạm.

Mức phạt được thực thi

Khung hình phạt	Cá nhân vi phạm	Tổ chức vi phạm
Khung 1	Phạt tiền với mức chi phí từ 50 - 300 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.	Phạt tiền với mức chi phí từ 300 triệu - 1 tỷ đồng.
Khung 2:  Áp dụng khung xử phạt 2 đối với hành vi vi phạm thuộc một trong năm trường hợp sau:  Theo tổ chức Phạm tội 02 lần trở lên Thu lợi bất chính với trị giá từ 300 triệu đồng Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả từ 500 triệu đồng Các sản phẩm, tác phẩm vi phạm trị giá từ 500 triệu đồng	Phạt tiền với mức chi phí từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.	Phạt tiền với mức chi phí từ 1 - 3 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động từ 06 tháng đến 02 năm.
Phạt bổ sung	Phạt tiền với mức chi phí từ 20 đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.	Phạt tiền với mức chi phí từ 100 đến 300 triệu đồng, cấm hoạt động kinh doanh và hoạt động một số lĩnh vực nhất định, hoặc cấm huy động vốn từ 01 đến 03 năm.

Dịch Vụ Tư Vấn và Đăng Ký Quyền Tác Giả Chuyên Nghiệp của Vietnam Copyright Services (VIPS)

Trong bối cảnh nội dung số phát triển mạnh mẽ, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ càng trở nên cấp thiết. Vietnam Copyright Services (VIPS) tự hào là đơn vị tiên phong cung cấp dịch vụ tư vấn và đăng ký quyền tác giả chuyên nghiệp, nhanh chóng và minh bạch.

Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực bản quyền, VIPS hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hồ sơ, theo dõi quá trình xử lý tại cơ quan nhà nước và đảm bảo quyền lợi tối đa cho chủ sở hữu tác phẩm. Dù bạn là cá nhân sáng tạo, doanh nghiệp truyền thông hay tổ chức sản xuất nội dung, chúng tôi đều cung cấp giải pháp bản quyền tối ưu – từ tư vấn pháp lý, xác lập quyền, đến xử lý vi phạm.

VIPS cam kết:

• Tư vấn chuyên sâu, đúng luật, đúng nhu cầu

• Hỗ trợ đăng ký đầy đủ các loại hình tác phẩm: văn học, nghệ thuật, phần mềm, nội dung số…

• Bảo mật thông tin tuyệt đối

• Thời gian xử lý nhanh, chi phí hợp lý

Bảo vệ tác phẩm ngay từ hôm nay – vì mỗi ý tưởng sáng tạo đều xứng đáng được ghi nhận và bảo vệ. Hãy để Vietnam Copyright Services (VIPS) đồng hành cùng bạn trên hành trình xây dựng và gìn giữ giá trị trí tuệ.

Kết luận

Tóm lại, quyền tác giả đóng vai trò quan trọng trong xã hội ngày nay. Hiểu biết về quyền tác giả không chỉ giúp bạn bảo vệ quyền lợi cá nhân, tránh những vi phạm quyền tác giả mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với quyền lợi của những người sáng tạo khác. Liên hệ ngay đến VIPS để được hỗ trợ về dịch vụ bản quyền và tư vấn các thông tin về quyền tác giả sớm nhất.